Türkiye Gazeteciler Cemiyeti: Deprem Bölgesindeki Gazeteciler Konteynerler Yerine Depreme Dayanıklı Basın Siteleri Oluşturulmasını İstiyor
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), depremden etkilenen illerdeki gazetecilerin sorunlarına ilişkin rapor yayınladı. Rapora göre; Adıyaman’da 13 gazeteci hayatını kaybetti, Kahramanmaraş’ta ise bir gazetecinin cenazesi bulunamadı. Depremin ilk yılında bölgedeki gazeteciler konteynerler yerine kalıcı, depreme dayanıklı basın sahalarının oluşturulmasını istiyor.
TGC İdare Meclisi, depremden etkilenen illerde görev yapan gazetecilerin sorunlarına dikkat çekerek bugün yayınladığı raporda; Raporda şu bilgilere yer verildi:
“6 Şubat 2023’te 11 ilimizi etkileyen depremde 50 bini aşkın vatandaşın yanı sıra 33 gazetecimizi de kaybettik. Aradan bir yıl geçen felakette maalesef öfkenin, ayrımcılığın ve nefretin de yaygınlaştığına tanık olduk. Barış, kardeşlik ve dayanışma duygusu.Türkiye’nin yaşadığı en kötü şey.Büyük doğal afet olarak tanımlanan iki büyük depremin yarattığı acı ve yıkımı, ihtiyaçları açıklayan gazetecilerin sorunlarını ele alan bir rapor hazırladık. Vatandaşların son derece zor koşullar altında yaşaması, gazetecilerin işsizliği, sigortasız olması, asgari ücretin altında ücretlerle çalışması, habere erişim ve haberin vatandaşa ulaştırılması gibi konular gündeme geldi. Gazeteciler görevlerini ağır sigortalarla yerine getirmek istiyor taban fiyatın üzerinde fiyatlarla. Habere ulaşırken kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri tarafından baskı ve engellemelerden şikâyetçi oluyorlar. Haberlerini vatandaşlara daha iyi ulaştırabilmek için konteynerler yerine depreme dayanıklı kalıcı basın siteleri oluşturulmasını istiyorlar. Depremin ilk yılında kolaylıkla.
Altyapı, konut, su, elektrik, ısınma, telefon ve internet bağlantısı sorunlarının devam ettiği illerde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Temsilcileri ve üyelerinin verdiği bilgilerle tespit edilen sorunlar şöyle:
ADANA: Deprem sonrası yaşanan ciddi sıkıntılar nedeniyle basında işsizlik arttı. Ofis kiraları, gazete kağıdı ve baskı maliyetleri arttı. Ekonomik sorunlar nedeniyle 104 yıllık Yeni Adana Gazetesi kapatıldı. Daily Gazette ve Yenigün Gazetesi dijital yayına geçmek zorunda kaldı. Halen günlük 11 yerel gazete yayın hayatına devam etmektedir. Hürriyet ve Sabah gazeteleri bölge eklerini, Sözcü Gazetesi ise Adana Matbaasını kapattı. Etkili gazetecilik yapan ve taban ücret alan gazetecilerin sayısı azaldı. Bölgede üç haber ajansı ofisi bulunmaktadır. Ancak yerel gazeteler ajans abonelik bedeli ödeyemez. Valilik ve kamu kurumlarından gelen fotoğraf ve görsellerin yer aldığı basın açıklamaları yerel medyada yaygın olarak kullanılıyor. Habere erişim zorlaştıkça köşe yazarlarının sayısı da arttı. Gazeteciler, eleştiri ve resmi duyuru kesintisi tehdidi içeren haber ve köşe yazılarına yönelik yerel otoritelerin baskısından şikayetçi.
“13 GAZETECİ HAYATINI KAYBETTİ”
ADIYAMAN: Depremde 13 gazeteci hayatını kaybetti. İki televizyon kanalı, üç günlük gazete ve altı radyo istasyonunda yayınına devam etmektedir. Bölgede beş haber ajansının temsilcisi görev yapıyor. Sahada 50 gazeteci çalışıyor. Medya kuruluşları, Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin konteynerlerden oluşturduğu basın sitesinde çalışıyor. Ancak bu alan Telekom’a ait olduğundan tahliyesi gündemde. Yerel medyanın misyonunu yerine getirebilmesi için kalıcı ve kalıcı bir basın sitesi kurulmasına ihtiyaç vardır. Gazeteler ajans haberleriyle dolu. Resmi ilan alan gazetelerin, sorunları gündeme getiren haberler yaptıklarında resmi ilanların kesileceği yönünde uyarılar aldıklarına dikkat çekiyor. Resmi ilan alan gazetelerde gazeteciler sigortalı olarak çalıştırılmaktadır. Ancak maaşlar asgari ücretin altındadır. Resmi duyuru almayan gazeteler ekonomik sorunlar nedeniyle sigortalı işçi çalıştıramaz. Bu gazetelerde çalışanlara asgari ücretin altında ücret ödenmektedir. Posta yoluyla dağıtım yapan gazeteler, posta fiyatlarındaki büyük artışın maliyeti artırdığına dikkat çekiyor. Yerel halk gibi gazeteciler de ruhsal sorunlar yaşıyor. Yakınlarını enkaz altından çıkaramadıkları için kendilerini hâlâ suçlu hissettiklerini ancak psikolojik destek oranının düşük olduğunu vurguluyorlar.
DİYARBAKIR: Diyarbakır depremden en az etkilenen illerden biri oldu. 32 yıldır yayın yapan Can TV’nin binası yıkılarak yayına ara vermek zorunda kaldı. Depremden Sur Ajans’ın internet haber sitesi de etkilendi. Ekipmanları çöken binaların altına gömüldü. Ekipman sıkıntısına rağmen yayın devam ediyor. Depremin ardından devam eden çatışma ortamında gazetecilere yönelik gözaltı ve tutuklamalar devam ediyor. Gazetecilerin gözaltı ve işsizlik tehdidi altında çalışmaları vatandaşların habere ulaşmasını zorlaştırıyor. Gazeteciler genellikle sigortasız çalıştırılmalarından ve asgari ücretin altında ücretlerle çalıştırılmalarından şikayetçi.
GAZİANTEP: Bölgede 100 gazeteci aktif olarak çalışıyor. Resmî ilan alan 14 günlük gazete, resmi ilan almayan 10 gazete, 13 çevrimiçi gazete ve 6 televizyon kanalı bulunmaktadır. Depremden hiçbir gazeteci zarar görmedi. Ancak kira artışı nedeniyle artık birçok gazeteci evden çalışmaya başladı. Taban ücretle çalışan sigortalı gazetecilerin sayısı azınlıkta kaldı. Gazetecilerin çoğunluğu sigortasız ve taban ücretin altında ücretlerle çalıştırılıyor. Belediyelerin, siyasi partilerin, sanayi ve ticaret odalarının ilan, reklam ve abonelikleri üzerinden varlıklarını sürdürmeye çalışan gazeteciler, tarafsız ve objektif yayıncılık sağlamakta zorluk çekmektedir. Vatandaşların sorunlarını dile getiren ve eleştiri içeren haberler yapan gazeteler, duyuru ve reklam kesintileriyle karşı karşıya kalıyor.
” “MEDYA KURULUŞLARI HATAY’DA KONTEYNERLERDE GÖREVLERİNİ YAPMAYA ÇALIŞIYORLAR”
HATAY: Depremde en çok can kaybının yaşandığı Hatay’da gazeteciler de ev ve işyerlerini kaybetti. Medya kuruluşları konteynerlerde görevlerini yapmaya çalışıyor. Antakya, Defne, Samandağ, Kırıkhan, İskenderun, Arsuz ve Belen’de internet erişim ve altyapı konusunda ciddi sorunlar yaşanıyor. Gazetelerin kağıt ve basım ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili sorunlar devam etmektedir. İskenderun’daki matbaalar zarar gördüğünden gazeteler il dışında basılmaktadır. Bölgede resmi ilan alan kuruluşlarda çalışan çalışanlar sigortalıdır. Diğer medya kuruluşlarında sigorta ve asgari fiyat uygulaması söz konusu değildir. Valilikler ve belediyeler tarafından gönderilen bültenler çoğu gazetede haber olarak yer almaktadır. Gazetelerin dağıtımında ciddi sorunlar yaşanıyor. Gazeteciler, deprem bölgesindeki olumsuzlukların resmi duyuru ve reklamlarla haberleştirilmesinin önlendiğini belirtiyor.
“Gazetecinin Cenazesi Bulunamadı”
KAHRAMANMARAŞ: Bölgede 1 yerel televizyon ve internet üzerinden yayın yapan 3 televizyon bulunmaktadır. İki radyo istasyonu bulunan Kahramanmaraş’ta basılı gazete bulunmamaktadır. Çoğunlukla internet gazeteciliği yapılıyor. İlçeler dahil 50 gazeteci görev yapıyor. Depremde Fatih Nalbant isimli gazeteci hayatını kaybetti. Ne yazık ki cesedi bulunamadı. Bölgede 7 gazetecinin işyerleri yıkıldı. Gazetecilerin hem konut hem de iş yeri kiralama konusunda ciddi sorunları var. Gazeteciler belediyenin kaynaklarıyla oluşturulan basın lojmanı ve konteynerlerde çalışmaya çalışıyor. Bölgede sigortalı gazeteci sayısında azalma var. Gazeteciler asgari fiyatın altındaki fiyatlarla ayakta kalmaya çalışıyor. Gazetecilik yapan internet siteleri belediyelerden aldıkları reklamlarla ayakta kaldıkları için eleştirel haber yapamıyorlar. Gazeteciler, medya kuruluşları için acilen depreme dayanıklı kalıcı bir web sitesinin kurulmasını talep ediyor. Depremden önce basın çalışanları için inşa edilen TOKİ konutlarının bir an önce teslim edilmesini bekliyorlar. Sigortasız ve asgari ücretin altında ücretlerle çalıştırılmaktan şikâyetçi oluyorlar.
“MALATYA’DA TREN İSTASYONU HARİÇ GAZETE SATIYAN BAYİ YOK”
MALATYA: Depremin ardından 5 gazete binası, 14 radyo istasyonu, 2 uydu televizyon istasyonu, 3 ajans ofisi ve matbaa yıkıldı. Gazeteciler arasında herhangi bir can kaybı yaşanmadı. Medya kuruluşları 15 konteynerde işlerini yapmaya çalışıyor. Resmi duyurusu yapılan beş gazetede ve internet sitelerinde toplam 75 kişi ekip halinde çalışıyor. Ancak asgari bedelin ödenmesinde ve aktif haberlerin takip edilmesinde sorunlar yaşanıyor. Bölgedeki kamu ve özel kuruluşlar basın toplantısı yapmıyor. Özellikle seçim öncesi belediye başkanlığına aday olan kamu kurumları ve siyasetçiler, mesajlarını hazır görselle bülten olarak radyo ve televizyona gönderiyorlar. Gazeteciler çalıştıkları kurumlarda haberlerin reklam olarak yayınlanmasından rahatsızlık duyuyorlar. Kısa sürede konteynerlerden kurtulup depreme dayanıklı binalarda çalışmak istiyorlar. Ama süreç yavaş ilerliyor. Malatya’da tren istasyonu dışında gazete satan bayi bulunmamaktadır. Dağıtım motosiklet distribütörleri tarafından sağlanmaktadır. Adana’da gazete basılıyor.
“BÖLGEDE İNTERNET ALTYAPISINDAKİ SORUNLAR DEVAM EDİYOR”
OSMANİYE: Depremde 11 gazetecinin işyerleri yıkıldı. Can kaybı yaşanmadı. 45 gazetecinin aktif olarak görev yaptığı bölgede 3 gazete yayın hayatına devam ediyor. Kadirli ilçesinde yayınlanan Yeni Kadirli Gazetesi, depremin ardından ekonomik nedenlerden dolayı yayınına ara vermek zorunda kaldı. Depremin ardından gazete dağıtımı uzun süre aksadı. İşyeri kiralarındaki artış nedeniyle birçok gazeteci hâlâ evden çalışarak mesleğini sürdürüyor. Resmi ilan alan gazetelerde çalışan gazeteciler, ilan sayılarının azalması nedeniyle işten çıkarmaların arttığını vurguluyor. Sigortalı gazeteci sayısında azalma var. Gazetelerde yasal olarak gerekli olan sigortalı sayısı, aile bireylerinin çalıştırılması veya meslekle ilgisi olmayan kişilerin kendi sigortalarını ödemeleri yoluyla sağlanmaktadır. Muhabirlere ve sayfa sekreterlerine günlük ücret ödenir. Kamu kurumu temsilcileri yerel yönetimi eleştiren haberlerin engellenmesine çalışıyor. Gazeteciler, karşılaştıkları baskı nedeniyle kamu düzeni ve kamu yolsuzluklarıyla ilgili haberlerde isimleri yerine Haber Merkezi ibaresini kullanmak zorunda kalıyor. Eleştirel haber yapan gazeteciler, kamu görevlileri tarafından şikayet konusu oldukları için sıklıkla adliyeye ifadeye çağırılıyor. Mesleğini etkin bir şekilde icra eden gazeteciler, bölgede çıkar amaçlı yapılan haber görünümündeki reklamlarda artış olduğunu ve bunun mesleğe zarar verdiğine dikkat çekiyor. Geçtiğimiz yıl Suriyeli göçmenler ve dağıtılmayan deprem yardımlarının kapalı adreslerde saklandığına ilişkin haberler nedeniyle 3 gazeteci hapis cezasına çarptırıldı, bir gazeteci ise cezaevine gönderildi. “Bölgedeki internet altyapısıyla ilgili sorunlar halen devam ediyor.”
